Onderstaand opiniestuk is geschreven door NewTeam-partner Danny Mekic’ en vandaag gepubliceerd in het Financieele Dagblad.
Nieuwe vakbeweging moet alle generaties verbinden
Stel een jongerenquotum in voor vakbondsbesturen
Jongeren voelen zich — terecht — steeds minder aangetrokken tot de vakbeweging; ze willen en kunnen hun eigen boontjes doppen. Tegelijkertijd worden veelbelovende vakbondsinitiatieven voor de flexibiliserende arbeidsmarkt de kop in gedrukt. Wie voelt zich straks nog aangetrokken tot de collectieve spil in het poldermodel?
Nooit ben ik in loondienst geweest en toen ik op jonge leeftijd mijn carrière als zzp’er begon, bestond FNV Zelfstandigen nog niet. Tijdens mijn middelbare schoolreünie viel de groep stil toen ik over vakbonden begon. Vriendjes en vriendinnetjes van toen zijn de taxichauffeur, aannemer, ambtenaar en schooljuf van nu. Ze haalden hun schouders op bij de vraag waarom ze niet aangesloten zijn bij een vakbond. ‘Daar heb ik nou helemaal niets mee’, zei Mike (22) die een tijdje als schoonmaker heeft gewerkt en nu zijn eigen bedrijf opricht. De babyboomers van morgen wilden er niet over praten, het gesprek ging weer verder over ‘planking’.
Kinderen van veertien kiezen op school verplicht een carrière als hovenier, econometrist of dokter en een lege studentenkamer is later nergens meer te vinden. Maar wie in zijn profiel- of studiekeuze een fout maakt, heeft het zelf gedaan: niet meer een leven lang studeren, maar maximaal vijf jaar, geen uitzonderingen. Mensen moeten langer doorwerken, maar nu nog niet. De jonge generatie groeit op met het gevoel aan haar lot te worden overgelaten en zoekt elkaar dus op.
Wie straks aan aan de slag mag gaan, krijgt in loondienst een luxepositie cadeau: binnen de EU ontstaat de komende decennia een groot tekort aan arbeidskrachten (‘Bridging the Gap’, SEO 2010). Rechtsbijstandverzekeringen worden nog net niet bij een pak vaatwastabletten geleverd en prangende vragen over onze arbeidspositie googelen of twitteren we, zonder vakbond. De toekomst van ‘collectieve’ belangenbehartiging is fluïde, op maat gemaakt. Voor wie het niet geloven wil, vraag het de leeglopende Consumentenbond. Ze weten er van.
Door die krappe arbeidsmarkt zal de groep zzp’ers relatief groeien, want wie eisen kan stellen aan werk, zal zelf onderhandelen over arbeidsvoorwaarden en niet voor één maar voor drie van de leukste werkgevers werken? Juist FNV Zelfstandigen begrijpt de ‘Gewerkschaftszeitgeist’ en Henk van der Kolk, voorzitter van FNV Bondgenoten, zou ze moeten omarmen en niet als een paragnost het einde der zzp’ers moeten voorspellen (FD, 6 december).
En FNV Jong? In de meest ideale situatie werkt die aan zijn eigen opheffing. Vakbonden moeten om te overleven alle generaties verbinden. Niet in te zien valt hoe de belangen van de jongste arbeidsparticipanten gediend worden door ze in een aparte ballenbak weg te zetten: dat werkt alleen in Småland bij Ikea. Terwijl juist zij de noodzakelijke vakbondsvernieuwing zouden moeten vormen.
Er zijn voldoende argumenten voor het behoud van FNV Zelfstandigen: de zzp’ers en hun manier van werken hebben de toekomst, en hebben andere belangen dan mensen in loondienst. Dergelijke argumenten ontbreken bij het separeren van één generatie. Het is tijd dat de gehele vakbeweging de belangen van jonge arbeidsparticipanten gaat dienen: stel een jongerenquotum in voor vakbondsbesturen. Jongeren weten als geen ander hoe de (gehele) vakbond van morgen er uit moet zien. Alleen dan kunnen vakbonden in de toekomst blijven bestaan.
Dit opiniestuk is vandaag gepubliceerd in het Financieele Dagblad.